Ai mới là người hạnh phúc?

Vua Dionysius là một bạo chúa khét tiếng, từng cai trị thành Syracuse trên đảo Sicily vào thế kỷ thứ 4 trước Công Nguyên.

Chuyện kể rằng vua Dionysius sống trong một tòa lâu đài nguy nga với đủ mọi người hầu kẻ hạ trên đời. Nhưng vì là một bạo chúa tàn ác, ông cũng bị rất nhiều người căm ghét và khinh bỉ. Bởi vậy mà, dẫu có nắm quyền thế trong tay và sống cuộc sống vương giả, Dionysius vẫn luôn thường trực một nỗi sợ hãi vô hình.

Một ngày, quan cận thần Damocles khúm núm ca ngợi nhà vua rằng:

– Thưa đức vua, ngài có tất cả những gì mà kẻ tôi đòi này khao khát, ngài mới thực là người hạnh phúc nhất thế gian!

– Nhà ngươi thực sự cho rằng ta hạnh phúc hơn bất cứ kẻ nào hay sao?

– Chắc chắn là như vậy. Hãy nhìn vào khối tài sản vĩ đại mà ngài đang sở hữu, hãy nhìn vào quyền lực mà ngài có trong tay, và hãy nhìn vào những kẻ quần thần vẫn đêm ngày hầu hạ ngài, chẳng phải ngài mới là người đứng trên vạn người hay sao?

– Vậy nhà ngươi có muốn đổi vị trí này với ta không?

– Ồ không, thần có mơ cũng đâu dám làm như thế. Nhưng nếu như thần có được sự giàu sang của ngài dẫu chỉ một ngày thôi, thì chắc chắn thần có chết cũng không muốn được nhiều hơn thế.

– Được, vậy nhà ngươi sẽ có được điều đó!

Và thế là ngày hôm sau, Damocles được đưa đến cung điện và đổi vị trí với nhà vua trong một ngày. Ông được khoác áo bào và ngồi trên ngai vàng, được người hầu kẻ hạ phục tùng như chính vị chúa của họ, được thưởng thức bàn tiệc với đủ loại cao lương mỹ vị trên đời. Từ những loại rượu nho đắt tiền, cho đến các loài hoa thơm ngào ngạt trang hoàng trong cung điện, tới các bản nhạc vui nhộn và những điệu múa cung đình, tất cả những gì Damocles muốn đều được đáp ứng đầy đủ. Trong phút chốc, Damocles thấy rằng mình đang là người hạnh phúc nhất.

Nhưng khi nhìn lên trần nhà, ngay phía trên đỉnh đầu ông ta là một thanh gươm. Thanh gươm treo lơ lửng bằng sợi lông đuôi ngựa nên có thể rơi xuống bất cứ lúc nào. Damocles rùng mình sợ hãi, nụ cười tắt ngấm trên môi, còn khuôn mặt thì tái mét vô hồn. Cho đến lúc này, ông không còn tâm trí để thưởng thức rượu ngon, nhạc hay, và những cuộc vui bất tận được nữa. Tất cả những gì ông muốn là được rời xa ngôi báu, chạy trốn khỏi cung điện xa hoa, và trở về với cuộc sống yên ả trước kia.

– Có chuyện gì thế, Damocles, nhà ngươi không thấy ngon miệng nữa à? – vua Dionysius hỏi.

– Thanh gươm, thanh gươm… – Damocles lắp bắp nói.

– Ồ, tất nhiên là ta nhìn thấy. Ta luôn nhìn nó hàng ngày. Nó được treo trên đầu để nhắc nhở ta rằng vẫn luôn có những hiểm nguy rình rập, và rằng ta không được phép lơ là cảnh giác. Thế đấy, cuộc sống của những kẻ vương giả như ta đâu phải chỉ toàn một màu hồng!

Câu chuyện trên là một giai thoại nổi tiếng về vua Dionysius, có tên là “Thanh gươm của Damocles”, được triết gia lừng danh của La Mã, Marcus Tullius Cicero, viết trong tập sách Tusculanae Disputationes của ông.